قطعات زیادی در خودرو وجود دارند که با عملکرد درست خود به روشن شدن و حرکت کردن آن کمک می کنند. یکی از اجزای ثابت خودرو، اکسل می باشد و نقش محوریت مرکزی برای نصب چرخ ها را بر عهده دارد.
اکسل توسط یک یاتاقان یا بوش مکانیکی در سطح داخلی سوراخ چرخ یا دنده ثابت نگه داشته می شود تا چرخ یا دنده به صورت آزادانه به دور اکسل بچرخند و سبب حرکت خودرو شوند. زمانی که وظایف بیشتری از قبیل مکانیزم فرمان، انتقال قدرت، آزادی های حرکتی، کاهش دور چرخ ها و … بر عهده اکسل قرار گیرد، با ساختمان پیچیده ای مواجه می شویم. اکسل به عنوان تیر عرضی در خودرو به شمار می آید و هر خودرو با توجه به نوع کاربری دارای حداقل 2 اکسل به صورت جلو و عقب است که به صورت محرک یا غیر محرک هستند.
انواع اکسل خودرو
اکسلهای صلب یا ثابت (Rigid Axles)
در این نوع از
اکسل اتصال محور دورانی چرخ های 2 طرف به وسیله یک بدنه ثابت و صلب انجام می‌شود و جابجایی چرخ یک طرف سبب جابجایی چرخ‌های سمت دیگر می‌شود. اکسل های صلب دارای استحکام و ظرفیت تحمل بار زیادی بوده و مکانیز ساده‌ای دارند. این نوع اکسل در خودروهای تجاری مورد استفاده قرار می گیرند.
اکسلهای صلب در 4 نوع مختلف وجود دارند که عبارتند از:
اکسل جلو فرمان پذیر (Steered Rigid Front Axle)
اکسل عقب محرک (Driven Rigid Rear Axle)
اکسل جلو محرک (Rigid Front Driven Axle)
اکسل مرده (Dead Axle)
اکسلهای تعلیق مستقل ( Independent Suspension Axles)
در اکسل های تعلیق مستقل، حرکت و جابجایی چرخ های یک سمت بر روی حرکت چرخ‌های سمت دیگر برخلاف اکسل ثابت، تاثیر زیادی ندارد و دلیل آن مستقل بودن اجزا و متعلقات این اکسل در 2 سمت خودرو می باشد. مکانیزم عملکرد این اکسلها مانند فنر و میله های تعادل عمل کرده و از این رو به آن اکسل تعلیق مستقل گفته می‌شود.
اکسل عقب محرک :
کاربرد اکسل محرک عقب، انتقال قدرت به چرخها و حرکت خودرو های تجاری مانند اتوبوس و کامیون می باشد. بنابراین بدنه اصلی آن به نام پوسته اکسل به عنوان پایه برای نصب کله گاوی و مکانی برای نصب پلوس ها می باشد. کله گاوی اکسل، حرکت طولی گاردان را به حرکت عرضی تبدیل کرده و سبب کاهش از سرعت دورانی به میزان مورد نیاز می شود. همچنین وظیفه توزیع دور با شراط متناسب با حرکت به عهده دیفرانسیل است.
اكسل جلو محرك
این نوع اکسل دو وظیفه انتقال قدرت و فرمان پذیری را بر عهده دارد و در خودروهای تجاری مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع اکسل به دلیل نصب شدن کله گاوی و عبور پلوس ها دارای پوسته مشابه اکسل عقب می باشد و برای فرمان پذیری بهتر دارای کینگ پین یا محور دوار است . انتقال قدرت به جلو هم سبب پایداری بیشتر خودرو و هم امکان انجام مانورهای دشوارتر در شرایط جاده ای لغزنده و ناهموار را فراهم می کند. بنابراین این اکسلها اکثرا در خودروهای خارج جاده ای off road یا نظامی نصب می شوند. در مواردی که نیاز به استفاده از اکسل جلو نباشد، میتوان اتصال آن به جعبه دنده را قطع کرده و به عنوان اکسل صلب غیرمحرک از آن استفاده کرد.
اکسل مرده
از آنجایی که در وسایل نقلیه سنگین مانند تریلی ها با تعداد محور کم نیازی به انتقال قدرت با فرمان پذیری ندارند، بنابراین از یک نوع ساده ای از اکسل که شامل یک بدنه صلب به نام پوسته اکسل، سیستم ترمز و مجموعه ترمز مورد استقاده قرار می گیرد. که به آن اکسل مرده گفته می شود که نقطه مقابل اکسلهای محرک یا فرمان پذیر است. گاهی در خودروهای تجاری برای افزایش ظرفیت باربری از این نوع اکسلها مورد استفاده قرار میگیرند که در آن صورت به آنها ( tag axle ) گفته می شود.
علائم خرابی اکسل
از آنجایی که اکسل به عنوان محور نصب چرخها شناخته می شود و خرابی این سیستم در خودروهای مختلف بسیار متداول است. بسیاری از رانندگان این سوال را در ذهن خود دارند که چگونه بفهمیم اکسل عقب خراب است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که خرابی اکسل عقب خودرو همواره با نشانه‌هایی همراه است. نشانه هایی مانند:
_شنیدن صدای تق تق با ریتم سریع از سمت عقب
_شکستگی محفظه نگهدارنده گریس و نشت آن
_تنظیم نبودن فرمان در اثر ضربه شدید
_لرزش فرمان و خودرو در هنگام رانندگی
_پارگی و پوسیدگی بوش اکسل عقب خودرو
_خرابی پلوس خودرو
