بالانس چرخ چیست و چه اهمیتی دارد ؟
متعادل بودن و یا همان بالانس چرخ یکی از مهمترین نکات الزامی در هر خودرو است. همیشه باید با سرویس های دوره بررسی شود. برای افزایش عمر لاستیک خودرو و عملکرد بهینه لاستیک از بالانس چرخ استفاده می شود و از اهمیت بالایی برخوردار است. بالانس چرخ یعنی توزیع یکسان وزن خودرو و لاستیک در حین عملکرد خودرو است. گاها بالانس چرخ با میزان فرمان اشتباه گرفته می شود، در صورتی که این دو موضوع کاملا با یکدیگر متفاوت هستند. بالانس بودن چرخ‌ها باعث سایش یکنواخت هر چهار لاستیک برروی جاده شده و سواری مناسبی برای خودرو و سرنشینان فراهم می کند.
بالانس نبودن چرخ های خودرو
بالانس چرخ خودرو به معنای توازن آنها با یکدیگر است.
یک شخص حرفه‌ای شاید بتواند با صاف کردن فرمان و نگاه کردن در امتداد خودرو، متوجه عدم توازن چرخ‌ها شود. بالانس نبودن هر یک از چرخ‌های خودرو، رانندگی شما را تحت تاثیر قرار داده و علاوه بر این که موجب لرزش‌های ناخوشایندی می‌شود، ممکن است ریسک تصادفات را نیز بالا ببرد.
در صورتی که چرخ‌های جلوی خودروی شما بالانس نباشد، یا این عدم توازن به چرخ‌های عقب مربوط باشد؛ مقداری تفاوت در لرزش خواهیم داشت.
عدم بالانس چرخ‌های جلو، باعث می‌شود که در سرعت حدود ۹۰ کیلومتر بر ساعت؛ لرزش را احساس کنید. اما عدم بالانس چرخ‌های عقب خودرو، در سرعت‌های بالاتر خود را نشان می‌دهد. (سرعتی بین ۱۲۰ تا ۱۴۰ کیلومتر که البته به سبک رانندگی‌تان نیز بستگی دارد.)
دلیل نیاز خودرو به چرخ بالانس چیست ؟
در زان رانندگی در جاده های ناهموار، برخورد با دست اندازها، عبور از مسیرهای سنگلاخی و به طور کلی فرسایش خودرو باعث خارج شدن چرخ ها از حالت تعادل می شود. در این حالت ارتعاش و ضربات بیشتری در فرمان خودرو و بخصوص در سرعت های بالا به وجود می آید.
متعادل نبودن چرخ‌ها هم سبب آسیب رسیدن به لاستیک و خودرو میشوند. زیرا با سایش غیر یکنواخت لاستیک‌ها فرایند اتمام و یا خراب شدن لاستیک ها متفاوت از یکدیگر می‌شود. همچنین به مرور جلوبندی خودرو نیز آسیب دیده و مشکلات بیشتری برای خودرویتان به وجود می‌آید.
به توجه به توصیه های شرکت های تولیدکننده و تعمیرکاران بعد از هر 8 تا 9 هزار کیلومتر رانندگی بالانس بودن چرخ ها را بررسی کنید و یا هر 6 ماه یکبار بالانس بودن چرخ ها کنترل شود. در صورتی که چرخ های خودرو نامتعادل و یا بالانس نباشد، پیامدهای منفی زیادی به همراه دارد. بالانس چرخ خودروها، به معنای تعادل و هم‌راستایی چرخ‌ها بوده و به صورت علمی، بالانس بین چرخ‌ها در واقع توزیع یکنواخت وزن خودرو بین چرخ‌های مختلف بوده و عدم بالانس خودروها، وضعیت ناهنجاری را برای خودرو به ارمغان خواهند آورد.
از علائم بالانس نبودن چرخ ها می توان به لرزش فرمان، کاهش پایداری خودرو، افزایش مصرف سوخت و خرابی بیش از حد قطعات چرخ ها اشاره نمود.
پیامدهای بالانس نبودن چرخ ها چیست ؟
در بدترین حالت، بالانس نبودن چرخ ها باعث لرزش فرمان می شود، اما این بالانس نبودن اتفاق بدتری را در پی دارد.
1. خرابی زودرس قطعات:
کلیه ضربات در زمان حرکت به خصوص دست اندازها و ناهمواری ها به چرخ ها وارد می شود و بعد از عبور از چرخ ها به سیستم تعلیق و جلوبندی و ... می رسد. در گذر زمان و در صورت بالانس نبودن چرخ ها، این نیروهای مخرب باعث خرابی دیگر قطعات و کاهش طول عمر آنها می شود.
2. لرزش فرمان خودرو
گاها لرزش فرمان خودرو ناشی از بالانس نبودن چرخ ها می باشد، در سرعت های پایین طوری که قابل لمس نیست اما با افزایش سرعت خودرو، این لرزشها افزایش می یابد و لرزش فرمان آزار دهنده می شود. این لرزشها بستگی به اندازه و وزن خودرو، اندازه و وزن چرخ‌ها، میزان نابالانسی و … دارد و در سرعت‌های متفاوتی آشکار شده و عمدتا در سرعت‌های حدود 80 کیلومتر بر ساعت خود را نشان می‌دهد.
3. افزایش مصرف سوخت:
بالانس نبودن چرخ‌ها، عملا بازدهی کلی سوخت را پایین آورده و مصرف سوخت خودرو را افزایش می‌دهد.
4. فرسایش لاستیک:
بالانس نبودن چرخ ها سبب عدم توزیع یکنواخت وزن و نیرو بین چرخ‌های مختلف شده و در نتیجه فرسایش سریع تر لاستیک‌ها را در پی خواهد داشت. فرسایش بیش از حد لاستیک‌ها علاوه بر مشکلات مادی، می‌تواند باعث ایجاد تصادفات دلخراشی نیز گردد.
5. شتاب گیری و ترمز گیری ضعیف:
در صورت نبودن تعادل بین چرخ‌ها حتی بر شتاب و ترمزگیری خودرو نیز تاثیرگذار است، زیرا خودرو برای رسیدن به یک نیروی خاص، مجبوراست بیشتر تلاش نماید. و این کار به این معنا است که اگر شتاب مساوی در دو حالت بالانس بودن و بالانس نبودن چرخ‌ها از خودرو بخواهیم؛ نیروی مفید کمتری جهت شتاب‌گیری و یا ترمزگیری صرف شده است و در نهایت، ضعف در هر دو این عملکردها را در پی خواهد داشت.
6. ریسک سرخوردن بالاتر در مسیرهای لغزنده
برای رانندگی در مسیرهای لغزنده و به خصوص پیچ‌ها، ریسک بالاتری را تحمل خواهید کرد. چرخی که دارای بالانس نیست، نمی‌تواند چسبندگی و اصطکاک لازم را با سطح آسفالت ایجاد کرده و به راحتی سر می‌خورد.
روش های بالانس کردن چرخ ها
1. روش استاتیکی
روش استاتیکی که به روش ایستا نیز معروف است، در این روش چرخ بر روی یک محور افقی نصب می شود که قابل گردش است. در این صورت چنانچه چرخ دارای نامتعادلی باشد به دلیل وزن بیشتر پایین تر قرار می‌گیرد و برای ایجاد تعادل، وزنه‌ای با وزن مناسب و در نقطه مقابل آن و در بالای رینگ تعبیه می‌گردد. چنانچه وزنه‌ها به صورت صحیح انتخاب شده و درست جانمایی گردند، نامتعادلی از بین خواهد رفت.
2. روش دینامیکی
روش دینامیکی معروف به روش پویا نیز است. یک گام روبه جلوتر برداشته و علاوه بر تعیین نقاط نامتعادلی، عدم توازن چرخ‌ها نسبت به صفحه تقارن عمودی نیز سنجیده شده و در صورت مشاهده عدم تعادل، برطرف می‌گردد.
نکات مهم در زمان بالانس کردن چرخ های خودرو
زمانی که چرخ‌های جلویی بالانس نیستند در سرعت‌های بین 80 تا 90 کیلومتر به خوبی می‌توان متوجه این مشکل شد.
نشانه بالانس نبودن لرزش تایر های خودروست. این موضوع در چرخ‌های عقبی در سرعت‌ها بین 120 تا 140 کیلومتر رخ می‌دهد. همچنین توصیه می‌شود که پس از هر بار تعویض جای لاستیک خودروها به صورت ضربدری و یا خطی مجددا به بالانس آنها نیز پرداخته شود.
بالانس نبودن چرخ‌ها همچنین باعث آسیب رساندن به پولوس و دیگر اتصالات نیز می‌شود، مشکلی که در خودرویی مانند پراید 131 سایپا بسیار مشاهده می‌شود.
در برخی موارد نیز لرزش تایر و محور حتما مرتبط با بالانس نبودن نیست و به اتصالات خودرو ربط دارد. این مورد به خصوص در خودروها با محور متحرک جلو بیشتر دیده می‌شود.
بالانس کردن چرخ‌های خودرو باعث از بین رفتن لرزش و ناهمگنی حرکت لاسیتک‌ها می‌شود و آسیب‌های بعدی را به خوبی کاهش می‌دهد. گاهی ممکن است چنین ایرادهایی از کارخانه تولیدی وجود داشته باشد و رینگ و لاستیک به صورت ناهمگن ساخته شده باشند.
