ترمز دستی به عنوان ترمز اضطراری یا ترمز الکتریکی نیز شناخته می شود و معمولا به شکل اهرم دستی کار می کند و به طور معمول در کنسول مرکزی در بین صندلی سرنشینان جلو قرار دارد، اهرم به عنوان یک سیستم ترمز پشتیبان می باشد که در هنگام کارنکردن ترمز های اولیه وارد عمل می شود. برای استفاده از آن ، دکمه (ضامن خلاص کننده ترمز دستی) روی اهرم را فشار دهید (معمولا در انتهای دسته) و اهرم را بلند کنید ، اهرم ترمز دستی هنگام بلند شدن باعث کشش کابل ترمز دستی می شود ، این کابل لنت ترمز یا کفشک ترمز عقب ماشین را به دیسک ترمز یا درام ترمز (کاسه چرخ) فشار می دهد و ماشین را محکم (قفل شدن چرخ ها) در جای خود نگه می دارد . مجموعه اهرم ترمز دستی تشکیل شده از اهرم، فنر، چرخ دنده، دکمه رها کننده، سیم ترمز دستی و کاور پلاستیکی آن می باشد. ترمز دستی یا همان ترمز پارک وسیله ای ساده ولی بسیار کارآمد و ضروریست. زمانی که قصد پارک خودروی خود را دارید برای اطمینان از عدم حرکت خودرو استفاده می شود. تا شیب سی درصد هم به تنهایی کارایی کامل دارد ولی باز هم توصیه می شود در ماشین های با گیربکس دستی ماشین را در دنده قرار دهید. در ماشین های با گیربکس اتوماتیک ماشین را در حالت پارک قرار دهید. با کشیدن اهرم ترمز دستی یا همان فشنگی ترمز دستی رو به بالا با درگیر شدن لنت ترمز عقب، در حالت ایستاده توقف چرخ ها و در حالت حرکت کاهش سرعت چرخش چرخ ها را در پی خواهیم داشت. از
ترمز دستی برای مواقعی که ترمز پدالی خودرو عمل نمی‌کند به خصوص در سرعت‌های پایین برای متوقف کردن خودرو میتوان استفاده نمود، هرچند سرعت عمل و ایستایی لازم را ندارد.
– ترمزهای دستی مکانیکی (پدالی و اهرمی)
معمولا ترمزهای دستی مکانیکی به دو شکل اهرمی و پدالی می باشد. برای فعال کردن آن‌ها لازم است راننده اهرم را به بالا کشیده یا پدال را تا انتها فشار دهد. برای غیر فعال کردن آن نیز باید اهرم و پدال رها شوند.
اهرم ترمز دستی از دو بخش تشکیل شده است:
۱. دکمه آزادسازی ترمز دستی
۲. دسته ترمز دستی
با حرکت دادن ترمز دستی اهرمی به سمت بالا یا پایین و فشردن دکمه یا ضامن آزاد سازی و هدایت آن به سمت بالا یا پایین می توان آن را رها و یا فعال نمود. درصورت آزاد کردن ضامن دسته ترمز دستی در جای خود باقی می‌ماند. توجه به ضامن آزادسازی و حرکت ترمز دستی پس از فشردن ضامن در طول عمر این سیستم تاثیر زیادی دارد.
– ترمزهای دستی برقی یا الکترونیکی (دکمه‌ای)
این ترمزها که به اختصار EPB یا E-Brake نیز نامیده می‌شود در پی بالا بردن کیفیت و قابلیت‌های ترمز دستی ابداع شد. این نوع ترمز که به صورت دکمه‌ای و پدالی تعبیه می‌شود براساس نوع عملکردشان به دو دسته مجزا تقسیم می‌شود. دکمه ترمز دستی برقی معمولا کنار اهرم دنده تعبیه می‌شود اما گاهی نیز زیر فرمان قرار دارد. در نوع پدالی عموما ۲۰سانتی‌متر از پدال ترمز پایی فاصله دارد.
در این نوع سیستم ترمز نیز از لنت‌ها یا کشکک‌ها برای درگیر کردن چرخ‌های عقب و متوقف کردن آن‌ها استفاده می‌شود. ضمن اینکه این نوع سیستم‌ها نیز معمولا تنها روی چرخ‌های عقب کارگذاشته می‌شود و هنگام فعالیتش چرخ‌های جلو قادر به حرکت و چرخ‌های عقب قفل هستند. البته نحوه فعال‌سازی این لنت‌ها در دو نوع سیستم ترمز دستی الکترونیکی از طریق نیروی برق صورت می‌گیرد، هرچند نوع این فعال‌سازی متفاوت است. ترمز دستی های الکترونیکی دارای دو نوع سیستم می باشند:
– ترمز دستی الکترونیکی کابلی
– ترمز دستی الکترونیکی غیر کابلی
قطعات و بخش‌های فنی ترمز دستی در هر دو نوع روی دو چرخ از خودرو و عموما چرخ های عقب سوار می‌شوند.
